معرفی ماهی سنگسر
ماهی سنگسر از جمله معروفترین ماهیان جنوب ایران محسوب می شود و از خانواده سنگسر ماهیان (Haemulidae) است. نام آن در میان مردمان محلی هرمزگان به کورکور معروف است. علت نامگذاری این ماهی به « سنگسر = سنگ سر » ، از قسمت پشتی سر آن ناشی می شود که مانند سنگ سفت و سخت است.
این خانواده ۲۳ جنس و ۱۳۳ گونه دارد .از جمله سنگسرماهیانی که در خلیج فارس و دریای عمان زیست میکنند شامل موارد زیر می باشند:
خنو خاکستری
خنو لیمویی
خنو زردباله
خنو خالسیاه
سنگسر ششخط
سنگسر
سنگسر چهارلکه
سنگسر مخطط
خصوصیات ظاهری ماهی سنگسر
هر کدام از ماهیان سنگسر از شکل ظاهری مختلفی برخوردار هستند و از نظر شرایط فیزیکوشیمیایی با هم متفاوت می باشند. ماهی سنگسر دریای جنوب دارای بدنی باریک و دوکی شکل وتا حدی عریض و در مقطع فشرده است. فلس های این ماهی به صورت حفره ای می باشند . باله پشتی کشیده بوده و دارای ۹ تا ۱۴ خار و ۱۱ تا ۲۶ شعاع نرم است . باله مخرجی دارای ۳ خار بوده و ۶ تا ۱۸ شعاع نرم دارد . باله دمی لبه دار یا بریده است.
دهان کوچک ، انتهایی، کمی قابل ارتجاع و دارای لبهای نازک است. رنگ ماهی سنگسر طلایی و زیتونی و نقره ای می باشد. ماهی سنگسر از دندان های کوچک و تیزی برخوردار می باشد . حداکثر اندازه ماهی سنگسر ۸۰ سانتی متر گزارش شده است. این ماهی از ماهیان استخوانی جنوب کشور به شمار می رود.
زیستگاه و پراکنش
سنگسر ماهیان اغلب دریازی هستند و در مناطق اقیانوس اطلس ، آرام و هند پراکنش دارند . برخی ساکن آب شور و ندرتا در آب شیرین زندگی میکنند. تغذیه این ماهی از میگو ، ماهی ساردین ، ماهیان ریز نظیر گاو ماهی ، سوزن ماهی ، صدف ، حلزون و سخت پوستان دریایی مانند خرچنگ می باشد به همین علت مواد مغذی آن فراوان بوده و جزء ماهیان خوشمزه و لذیذ محسوب گردد.
در آبهای دریای عمان و خلیج فارس ۱۷ گونه از سه جنس خانواده سنگسر ماهیان گزارش شده است :
Diagramma (شامل ۱ گونه) ،plectorhinchus(شامل ۹ گونه) ، pomadasys(شامل ۷ گونه)
صید ماهی سنگسر
ماهی سنگسر از جمله ماهیان مهم شیلاتی برای مصرف تغذیه انسان بشمار می رود . صید آن توسط کرال کف روب ، رشته قلاب های طویل، تور گوشگیر و گرگور انجام میشود.
میزان صید ماهی سنگسر با توجه به تقاضای بالا از سراسر نقاط کشور ، زیاد است و صیادان اغلب این ماهی را در سواحل دریا و قسمت های گل آلود آب صید می کنند.
خواص ماهی سنگسر
گوشت این ماهی پروتئین بالا و چربی کمی دارد. هر ۱۰۰ گرم گوشت ماهی سنگسر دارای بیش از ۱۹ گرم پروتئین و ۰/۴ گرم چربی می باشد. هر ۱۰۰ گرم گوشت ماهی سنگسر دارای ۰/۵ گرم کربوهیدرات است. گوشت این ماهی، کم کالری است به همین علت گزینه ای مناسب برای رژیم های درمانی برای افراد دارای اضافه وزن است. همچنین مقادیر قابل توجهی امگا ۳ ، فسفر، پتاسیم آهن و ویتامین های گروه ب در گوشت تازه این ماهی وجود دارد.
روش پخت
گوشت ماهی سنگسراستخوان های درشت و خارهای کمی دارد به همین علت گزینه ای مناسب برای کباب و تهیه نمودن قلیه است .
یک روش پخت پیشنهادی و البته خوشمزه برای ماهی سنگسر به صورت تهانداز است. به این صورت که ابتدا فیلههای ماهی را در مخلوطی از آب لیمو ترش تازه، سیر، پودر تخم گشنیز، زنجفیل، زعفران، ادویه دلخواه، نمک و فلفل مزه دار کرده و در یخچال قرار میدهیم. پس از چند ساعت ماهی را از یخچال درآورده و ته قابلمه را روغن ریخته و فیلههای مزه دار شده را کف قابلمه میچینیم سپس سبزی پلو یا پلو معمولی را روی ماهی ریخته درب قابلمه را می بندیم و اجازه می دهیم تا دم بکشد.
پوست این ماهی کمی سفت است ، اما پس از پخت به آسانی از گوشت آن جدا میشود و این می تواند جزء مزایای آن باشد ، زیرا زمان طبخ ، خُرد و تکه تکه نمی شود.